ریشه ی اغلب اکتشاف ها،خلاقیت ها و ابداع های بشری در نگاهی «نابه هنجار»به زندگی «به هنجار» بوده است!آن کس که «عادی» هارا با نگاه «غیرعادی» می نگرد،می تواند به جوهره ی ناب «خلاقیت» و فرایند «هنجارآفرینی» دست یابد.
آن چه آدمی را در سیاه چالی از تقلید،تلقین و تمکین فرو کاهنده مدفون می سازد،تن دادن کور کورانه به «هنجارها» و رنگ باختن به «همرنگی ها» و همراه شدن با «هم نوایی ها»ست.
ما «عادت»کرده ایم که فرزندان خود را عادت دهیم که به «عادت»های زندگی «عادی» «عادت»کنند و پس از آن که آن هارا به این «عادت»های «عادی»،«عادت»دادیم با افتخار و غرور از آن با عناوینی چون «هنجارپذیر شدن»،فرهنگ پذیری،اطاعت پذیری و انضباط پذیری یاد می کنیم.
تربیت طبیعی،طبیعتِ «هنجار پذیر» را از طریق «هنجارگریزی» به «هنجارآفرینی»تبدیل میکند.«آزادی»،«فردیت»،«عشق»،«عبادت»، «خلاقیت»،«حساسیت»،«کنجکاوی»،عناصر در هم آمیخته ای هستند که برای آفرینش «هنجارهای بالنده»مارا یاری می کنند.تربیت طبیعی به ما فرصت می دهد که به دور از اسارت و اجبار و خارج از «تقلید» و «اقتباس» و فراتر از «دانسته»ها و «بایسته»ها،ذهن «خلاق» و اندیشه ی سیال خود را در ورای بی کران «دایره ی کمال» جولان دهیم.
تزکیه یعنی پاک کردن،مستعد ساختن،و پالایش و والایش کردن ذهن و دل برای تولید و پردازش و پذیرش دانش و ارزش جدید.
انسان به وسیله سه استاد تربیت می شود:«طبیعت»،«اشیا»،«انسان های دیگر».تربیت آن گاه به درستی صورت میگیرد که این تاثیرهای گوناگون با یک دیگر هماهنگ گردند.برای رسیدن به این هدف باید طبیعت انسان و قانون های آن را اصل بگیریم و دو عامل دیگر را که تا اندازه ای در اختیار ما هستند با آن هماهنگ کنیم.
خودِ تربیت نیز دوره ی زندگانی است و هر دوره از زندگانی اهمین ویژه ی خود را دارد.هیچ مرحله ای از آن نباید فدای مرحله های یکدیگر شود.کودک در «اکنون»زندگی می کند و فردا را نمی فهمد، از این رو مجبور کردن او به گذشتن از اکنون برای آینده،کاری است خلاف طبیعت و در نتیجه برخلاف تربیت درست.این نوع هنجار در این جا عین هنجار زدایی است چرا که با هنجارهای تربیت رایج،مغایر و بلکه متضاد است.
جامعه ی عاریه ای،«نقاب» هنجار را جایگزین «حقیقت فطرت» کرده است و «صورت» را به جای «سیرت» و «ظاهر»را به جای «باطن» و انسان «ماشینی» را به جای انسان «طبیعی»نهاده است.
