متن سخنرانی روایاتی پیرامون امام کاظم ع

بسم الله الرحمن الرحیم

روایاتی از موسی بن جعفر ع

قالَ(علیه السلام) : ما مِنْ بَلاء یَنْزِلُ عَلى عَبْد مُؤْمِن فَیُلْهِمُهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الدُّعاءَ إِلاّ کانَ کَشْفُ ذلِکَ الْبَلاءِ وَشیکاً، وَ ما مِنْ بَلاء یَنْزِلُ عَلى عَبْد مُؤْمِن فَیُمْسِکُ عَنِ الدُّعاءِ إلاّ کانَ ذلِکَ الْبَلاءُ طَویلاً، فَإذا نَزَلَ الْبَلاءُ فَعَلَیْکُمْ بِالدُّعاءِ وَ التَّضَرُّعِ إلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.

فرمود: نیست بلائى که بر مؤمن وارد شود مگر آن که به وسیله دعا سریع بر طرف مى گردد؛ و چنانچه دعا نکند طولانى خواهد شد، پس هنگامى مصیتى و بلائى وارد شد، به درگاه خداوند دعا و تضرّع کنید.

– قالَ(علیه السلام): رَحِمَ اللهُ عَبْداً تَفَقَّهَ، عَرَفَ النّاسَ وَلایَعْرِفُونَهُ.

فرمود: خداوند متعال رحمت کند بنده اى را که در مسائل دینى تفقه و تحقیق نماید و نسبت به مردم شناخت پیدا کند، گرچه مردم او را نشناسند و قدر و منزلت او را ندانند.

– قالَ (علیه السلام) : إنَّ أهْلَ الاْرْضِ مَرْحُومُونَ ما یَخافُونَ، وَأدُّوا الاْمانَهَ، وَعَمِلُوا بِالْحَقِّ.

فرمود: اهل زمین مورد رحمت هستند، مادامى که خوف و ترس – از گناه و معصیت داشته باشند – ، اداى امانت نمایند و حقّ را دریابند و مورد عمل قرار دهند.

– قالَ (علیه السلام) : بِئْسَ الْعَبْدُ یَکُونُ ذاوَجْهَیْنِ وَذالِسانَیْنِ.

فرمود: بَدْ شخصى است آن که داراى دو چهره و دو زبان مى باشد [که در پیش رو چیزى گوید و پشت سر چیز دیگر].

قالَ (علیه السلام) : مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ تَمَکَّنَ مِنْهُ عَدُوُّهُ ـ یعنی الشّیطان.

فرمود: هر کسى عقل و تدبیرش را مورد استفاده قرار ندهد، دشمنش یعنى ; شیاطین – إنسى و جنّى و نیز هواهاى نفسانى – به راحتى او را مى فریبند و منحرف مى شود.

قالَ (علیه السلام) : مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَکى عَمَلُهُ، وَمَنْ حَسُنَتْ نیَّتُهُ زیدَ فی رِزْقِهِ، وَمَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإخْوانِهِ وَأهْلِهِ مُدَّ فی عُمْرِهِ.

فرمود: هر که زبانش صادق باشد اعمالش تزکیه است، هر که فکر و نیّتش نیک باشد در روزیش توسعه خواهد بود، هر که به دوستان و آشنایانش نیکى و احسان کند،

قالَ(علیه السلام): إِنَّهُمْ طَالَ مَا اتَّکَوْا عَلَى الْأَرَائِکِ فَقَالُوا نَحْنُ شِیعَهُ عَلِیٍّ إِنَّمَا شِیعَهُ عَلِیٍّ مَنْ صَدَّقَ قَوْلَهُ فِعْلُه.

فرمود: اینها دیر زمانى است که بر بالشها تکیه زده‏اند و گفته‏اند: ما شیعه على هستیم و حال آنکه شیعه على تنها آن کسى است که کردارش گفتارش را تصدیق کند.

قالَ (علیه السلام) : أداءُ الاْمانَهِ وَالصِّدقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ؛ وَالْخِیانَهُ وَالْکِذْبُ یَجْلِبانِ الْفَقْرَ وَالنِّفاقَ.

فرمود: امانت دارى و راست گوئى، هر دو موجب توسعه روزى مى شوند; ولیکن خیانت در امانت و دروغ گویى موجب فلاکت و بیچارگى و سبب تیرگى دل مى باشد

قالَ (علیه السلام) : دَخَلْتُ إلَیْهِ، فَقالَ: لا تَسْتَغْنی شیعَتُنا عَنْ أرْبَع: خُمْرَه یُصَلِّی عَلَیْها، وَخاتَم یَتَخَتَّمُ بِهِ، وَسِواک یَسْتاکُ بِهِ، وَسُبْحَه مِنْ طینِ قَبْرِ أبی عَبْدِ اللّهِ (ع) فیها ثَلاثٌ وَثَلاثُونَ حَبَّهً، مَتى قَلَّبَهَا ذاکِراً لِلّهِ کُتِبَ لَهُ بِکُلِّ حَبَّه أرْبَعُونَ حَسَنَهً، وَإذا قَلَّبَها ساهِیاً یَعْبَثُ بِها کُتِبَ لَهُ عِشْرُونَ حَسَنَهً.

فرمود: شیعیان و دوستان ما [در هر حال و در هر کجا که باشند] از چهار چیز نباید بى نیاز باشند: 1- جانمازى که بر آن نماز بخوانند 2- انگشترى که در دست نمایند 3- مسواکى که دندانهاى خود را به وسیله آن مسواک کنند 4- و تسبیحى از تُربت امام حسین (علیه السلام) که داراى 34 دانه باشد و به وسیله آن ذِکر گوید، که خداوند متعال در مقابل هر دانه آن چهل حَسَنِه در نامه اعمالش ثبت مى نماید; و چنانچه آن را دست گیرد ، بدون آن که ذِکرى و دعائى بخواند 20 حسنه به او داده مى شود

قالَ (علیه السلام) : مَثَلُ الدّنیا مَثَلُ الْحَیَّهِ، مَسُّها لَیِّنٌ وَ فی جَوْفِهَا السَّمُّ الْقاتِلِ، یَحْذَرُهَا الرِّجالُ ذَوِى الْعُقُولِ وَیَهْوى اِلَیْهَا الصِّبْیانُ بِأیْدیهِمْ.

فرمود: مَثَل دنیا همانند مار است که پوست ظاهر آن نرم و لطیف و خوشرنگ، ولى در درون آن سمّ کشنده اى است که مردان عاقل و هشیار از آن گریزانند و بچّه صفتان و بولهوسان به آن عشق می ورزند.

قالَ (علیه السلام) : مَنْ نَظَرَ بِرَأیْهِ هَلَکَ، وَمَنْ تَرَکَ أهْلَ بَیْتِ نَبیِّهِ (صلّى الله علیه وآله وسلّم) ضَلَّ، وَمَنْ تَرَکَ کِتابَ اللهِ وَقَوْلَ نَبیِّهِ کَفَرَ.

فرمود: هر کس به رأى و سلیقه خود اهمیّت دهد و در مسائل دین به آن عمل کند هلاک مى شود، و هرکس اهل بیت پیغمبر (صلّى الله علیه وآله وسلّم) را رها کند گمراه مى گردد، و هرکس قرآن و سنّت رسول خدا را ترک کند کافر مى باشد.

قالَ (علیه السلام) : إن الصلاه فی الصف الاول کالجهاد فی سبیل الله عزوجل.

فرمود: نماز در صف اول جماعت همانند جهاد در راه خداوند متعال است.

قالَ (علیه السلام) : لَیْسَ مِنّا مَنْ لَمْ یُحاسِبْ نَفْسَهُ فی کُلِّ یَوْم، فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً إسْتَزادَ اللهَ، وَإنْ عَمِلَ سَیِّئاً إسْتَغْفَرَاللهَ وَ تابَ اِلَیْهِ.

فرمود: از شیعیان و دوستان ما نیست، کسى که هر روز محاسبه نَفْس و بررسى اعمال خود را نداشته باشد، که اگر چنانچه اعمال و نیّاتش خوب بوده، سعى کند بر آن ها بیفزاید و اگر زشت و ناپسند بوده است، از خداوند طلب مغفرت و آمرزش کند و جبران نماید. 

قالَ (علیه السلام) : ما فِى الْمیزانِ شَیْیءٌ أثْقَلُ مِنَ الصَّلاهِ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمّد (صلوات الله علیهم اجمعین).

فرمود: در میزان الهى نیست عمل و چیزى، سنگین تر از ذکر صلوات بر محمّد و اهل بیتش (صلوات الله علیهم اجمعین).

قالَ (علیه السلام) : ثَلاثَهٌ یَجْلُونَ الْبَصَرَ: النَّظَرُ إلَى الخُضْرَهِ، وَ النَّظَرُ إلَى الْماءِ الْجارى، وَ النَّظَرُ إلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ.

فرمود: سه چیز بر نورانیّت چشم مى افزاید: نگاه بر سبزه، نگاه بر آب جارى و نگاه به صورت زیبا.

قالَ (علیه السلام) : ألْمُؤْمِنُ مِثْلُ کَفَّتَىِ الْمیزانِ کُلَّما زیدَ فی ایمانِهِ زیدَ فی بَلائِهِ.

فرمود: مؤمن همانند دو کفّه ترازو است، که هر چه ایمانش افزوده شود بلاها و آزمایشاتش بیشتر مى گردد.

قالَ (علیه السلام) : إنَّما أمِرْتُمْ أنْ تَسْئَلُوا، وَ لَیْسَ عَلَیْنَا الْجَوابُ، إنَّما ذلِکَ إلَیْنا.

فرمود: شما مأمور شده اید که ـ از ما اهل بیت رسول الله ـ سؤال کنید، ولیکن جواب و پاسخ آن ها بر ما واجب نیست بلکه اگر مصلحت بود پاسخ مى دهیم وگرنه ساکت مى باشیم.

قالَ (علیه السلام) : ما ذِئْبانِ ضارِبانِ فی غَنَم قَدْ غابَ عَنْهُ رُعاؤُها، بِأضَرَّ فی دینِ مُسْلِم مِنْ حُبِّ الرِّیاسَهِ.

فرمود: خطر و ضرر علاقه به ریاست براى مسلمان بیش از دو گرگ درّنده اى است، که به گله گوسفندى که چوپان ندارند حمله کنند.

قالَ (علیه السلام) : الإیمانُ فَوْقَ الاْسْلامِ بِدَرَجَه، وَالتَّقْوى فَوْقَ الإیمانِ بِدَرَجَه، وَ الْیَقینُ فَوْقَ التَّقْوى بِدَرَجَه، وَ ما قُسِّمَ فِى النّاسِ شَیْیءٌ أقَلُّ مِنَ الْیَقینِ.

فرمود: ایمان، یک درجه از اسلام بالاتر است؛ تقوى نیز، یک درجه از ایمان بالاتر است؛ یقین، یک درجه از تقوى بالاتر و برتر مى باشد؛ و درجه اى کمتر از مرحله یقین در بین مردم ثمره بخش نخواهد بود.

قالَ(علیه السلام): مَن دَعا قَبلَ الثَّناءِ عَلَی الله و الصَّلاهِ عَلَی النَّبِی (صلی الله علیه وآله) کَانَ کَمَن رَمی بِسَهمٍ بِلا وَتر  [تحف‌العقول ، ص‌ ۴۲۵]

هر که پیش از ستایش بر خدا و صلوات بر پیغمبر (صلی الله علیه وآله) دعا کند چون کسی است که بی زه کمان کشد.

قالَ(علیه السلام): مَن أرادَ أن یکنَ‌ أقوَی النّاسِ‌ فَلیتَوکل عَلی الله [بحار الانوار، ج۷ ، ص۱۴۳]

هر که می خواهد که قویترین مردم باشد بر خدا توکل نماید.

قالَ(علیه السلام): أفضَلُ العِبادَهِ بَعدِ المَعرِفَهِ‌ إِنتِظارُ‌ الفَرَجِ [تحف العقول، ص۴۰۳]

بهترین عبادت بعد از شناختن خداوند ، انتظار فرج و گشایش است

قالَ(علیه السلام): مَلْعُونٌ مَنْ اغْتابَ أخاهُ [بحار الأنوار، ج ۷۴، ص ۲۳۲]

ملعون است کسی که از برادرش غیبت کند.

قالَ(علیه السلام): مَنِ استَوى‏ یوماهُ فَهُوَ مَغبُونٌ [بحار الأنوار،ج ۷۸،ص۳۲۶،ح۵]

هر کسى که دو روزش مساوى باشد – و روز بعد بهتر از روز قبل نباشد – مغبون است.

مغبون یعنی : فریب خورده و فریفته شده و گول خورده و بیشتر در معامله گویند

قالَ(علیه السلام): قِلَّهُ المَنطِق حُکمٌ عَظِیم، فَعَلَیکُم بِالصُّمتِ. [بحارالانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۲۱]

بر شما باد به خموشی که کم گویی، حکمت بزرگی است.

قالَ(علیه السلام): لِکُلِّ شَیءٍ دَلِیلٌ وَ دَلیلُ العَاقِل التَّفَکُّر، وَ دَلیلُ التَّفکُّرِ الصُمت. [تحف العقول ، ص ۴۰۶]

برای هر چیزی دلیلی باید، و دلیل خردمند تفکر است، و دلیل تفکر خاموشی.

قالَ(علیه السلام): إنَّ العاقِلَ لایَکذِبُ و إن کانَ فیهِ هَواهُ. [تحف العقول ، ص ۳۹۱]

خردمند دروغ نمى‏گوید ، اگرچه میل او در آن باشد.

قالَ(علیه السلام): الغَضَبُ مِفتَاحُ الشَّر. [تحف العقول، ص ۴۱۶]

خشم کلید هر بدی است.

قالَ(علیه السلام): إنَّ أعظَمَ النّاسِ قَدَراً الَّذِی لایَرَی الدُّنیا لِنَفسِه خَطَرا؛ اما إنَّ أبدانَکُم لَیس لَها ثَمَنٌ إلّا الجَّنه؛ فَلا تَبِیعُوها بِغِیرِها. [تحف‌العقول‌ ، ص‌۴۱۰]

به راستی که با ارزش ترین مردم کسی است که دنیا را برای خود مقامی نداند؛ بدانید بهای تن شما مردم، جز بهشت نیست؛ آن را جز بدان مفروشید.

قالَ(علیه السلام): إنَّ الله حَرَّمَ الجَنَّهَ عَلی کُلِّ فَاحِشٍ بذِی قَلِیلِ الحَیاءِ لا یُبالِی مَا قَال وَ لا مَا قِیل فِیه. [تحف‌العقول‌، ص‌ ۴۱۶]

خداوند بهشت را بر هر هرزه گوی کم حیا که باکی ندارد چه می گوید و یا به او چه گویند حرام گردانیده است.

قالَ(علیه السلام): إیّاکَ و الکِبر، فَإنَّهُ لایَدخُلُ الجَنَّهَ مَن کَانَ فِی قَلبِه مِثقالَ حَبَّهٍ مِن کِبر. [تحف‌العقول، ص‌ ۴۱۷]

از کبر و خودخواهی بپرهیز، که هر کسی در دلش به اندازه دانه ای کبر باشد، داخل بهشت نمی شود.

قالَ(علیه السلام): کُلَّما أحدَثَ النّاس مِنَ الذُّنُوبِ ما لَم یَکُونُوا یَعمَلُون، أحدَثَ اللهُ لَهُم مِن البَلاءِ مَا لَم یَکُونُوا یَعِدُّون. [تحف‌العقول ، ص‌ ۴۳۴]

هرگاه مردم گناهان تازه ای که نمی کردند انجام دهند، خداوند بلاهایی تازه به آن ها دهد که به حساب نمی آوردند.

قالَ(علیه السلام): مَن استَوی یَوماهُ فَهُو مَغبُون، و مَن کَان آخَر یَومَیه شَرُّهُما فَهُو مَلعُون، و مَن لَم یَعرف الزِّیادَه فِی نَفسِه فَهُو فی نُقصان، و مَن کان إلی النُّقصان فَالمَوتُ خَیرٌ لَهُ مِنَ الحَیاه. [بحارالانوار، ج‌ ۷۸، ص‌ ۳۲۷]

کسی که دو روزش مساوی باشد، مغبون است، و کسی که دومین روزش، بدتر از روز اولش باشد ملعون است، و کسی که در خودش افزایش نبیند در نقصان است، و کسی که در نقصان است مرگ برای او بهتر از زندگی است.

قالَ(علیه السلام): مَثَلُ الدُّنیا مَثَل مَاءِ البَحر، کُلَّما شربَ مِنهُ العَطشان أزدادَ عَطَشاً حَتّی یقتِله. [تحف‌العقول ، ص‌ ۴۱۷]

دنیا چون آب دریاست، هر چه تشنه کامش بیشتر نوشد، بیشتر تشنه شود تا او را بکشد.

قالَ(علیه السلام): وَجَدتُ عِلمَ الناس فی اَربعٍ: 1- اَوّلُها أن تَعرِفَ رَبَّکَ 2- وَالثّانیهُ أن تَعرِفَ ما صَنَعَ بکَ 3- وَالثّالثَهُ أن تَعـرِفَ ما أرادَ مِـنکَ 4- وَالرّابعَهُ أن تَعرفَ ما یَخرُجُکَ مِن دینِکَ. [بحارالانوار، ج ۷۸ ، ص۳۲۸]

علومی را که مردم به آن نیاز دارند در چهار چیز یافتم : 1- اول اینکه خدای خودت را بشناسی 2- بشناسی که خداوند با تو چه کار کرده است 3- بشناسی که خداوند چه چیزی از تو می خواهد ۴- و بشناسی که چه چیزی تو را از دینت خارج می کند.